Dilini Seven Defansa Gelsin!

Yazar: Rabia Yalçınkaya

Bir önceki yazıda Joseph Tsar’a göre tanınmış yayıncı, konuşmacı ve liderler gibi İngilizce ifade gücünü artırmanın önündeki “diken”leri yazmıştık. Bu defa “The Speech Guy”ın kurallar olarak sunduğu çözümlere bakacağız.

Joseph Tsar’ın Dil Perhizi - İfade Gücünü Artıracak Kurallar

Tsar, prefabrik bir IKEA masasının parçalarına benzettiği hazır tabirleri aceleyle seçip cümlelere tutturduğumuzda, cümlelerimizi öldürdüğümüz veya en azından körelttiğimiz kanaatinde [1]. Ona göre; ifade gücü yüksek iletişim için daha canlı, anlamlı, özenli ve özgün cümleleri nasıl tertip edeceğimizi öğrenmeli ve basmakalıp tabirler altında gömülü o zenginliği açığa çıkarmanın yollarını bulmalıyız. Bunun için “İfade Gücünü Artıracak Kurallar”ı şu şekilde sıralıyor:

1. İfade gücü, kelimelerini bilinçli seçme idmanı yaptığında artar.

Tsar’ın ölü tabirleri dildeki dikenlerden biri olarak diğer ikisinin de temeli saydığını hatırlarsınız. Konuşma sırasında ağzımızdan çıktığı gibi değil; bilinçli kelime seçimleriyle düşünceyi akılda tutma süresini uzatabildiğini ve derin kelime dağarcığını kullanabildiğini tecrübe ediyor. Elbette ki bunlar da ifade gücünü artırıyor. Kelime seçiminizi bilinçli yapmak için konuşma esnasında aceleci davranmak yerine daha sakin ve düşünerek cümle oluşturmalısınız.

2. Çabasız ifade gücü, yüzeysel kelime dağarcığınız ölçüsünde sınırlıdır.

Daha yüksek ifade gücüne ulaşabilmek için hedefimiz derin kelime dağarcığını harekete geçirmek. Tsar bunun yüzeysel kelime dağarcığınızı hoş, seçkin kelimelerle şişirmek anlamına gelmediğini hatırlatıyor. İyi konuşmacılar, sıradan kelimeler kullanıp yine de ifade gücü yüksek olabilirler. Kelime dağarcığını bir kutu boya kalemiyle somutlaştıran Tsar, canlı bir resim yapmak için kolaylıkla çok fazla renk kullanabileceğini fakat sadece üç renkle de derin bir şey ortaya çıkarılabileceğini veyahut alışılmadık bir rengin de seçilebileceğini anlatıyor. “Kelimelerinizde de aynı şey geçerli. Her zaman açık ve bilindik anlamlar için sıradan kelimeleri bastırmak zorunda değilsiniz.” diye ekliyor.

3. Bir düşünceyi ne kadar tutarsan kelimelerle o kadar derinini başarırsın.

Hızlı konuşmayı akıcı konuşmakla karıştırmamak gerekiyor. Akıcı konuşmak için anlaşılır, doğru ve anlamlı cümleler üretmeliyiz. Basmakalıp tabirlerle de anlaşılır ve doğru cümleler mümkün; lâkin istenilen derin ve etkili anlamın yanından bile geçmiyor. Bir düşünceyi konuşmadan ne kadar aklında tutarsan o kadar istediğin derinlik ve etkiyi yakalıyorsun.

4. Konuşmanın kalitesi, dil çevrenin bir sonucudur.

Tsar; okuduğun kitapların, izlediğin videoların, dinlediğin müziğin konuşmanda farkında olmadan tekrar ettiğin dil yapılarını zihnine kazıdığını anlıyor. “İnsanların çoğu kelimelere dair ifade gücü veya düşünceye sahip olmadığından sürekli yüksek doz muğlak, yavan ve sık sık bayağı dile maruz kalıyorsun.” diye devam ediyor. İşte yüzeysel kelime dağarcığının genişliği de günlük olarak maruz kaldığın o 500 ilâ 1500 kelimeden oluşuyor. Halbuki dili ilk edindiğimiz dönemde her gün 3 ilâ 5 yeni kelime öğreniyorduk. Ergenlik çağı sonrasında, yeni ve yapıcı kelime düzenlerini edinmek kasıtlı bir çaba istiyor -ki yüzeysel kelime dağarcığımızın daralmasını önleyelim. Tsar, yüzeysel kelime dağarcığını genişleyen ve daralan bir çember olarak anlatıyor. Örneğin; kitap okurken yeni kelime düzenleriyle etkileşimde olmak, çemberin etki alanını yeni kelimeleri içine alacak şekilde geçici olarak genişletirken, bu kelimeler kullanılmazsa zamanla çemberdeki yerini kaybediyor. Çünkü çember yalnızca en etkin şekilde kullanılan kelimeleri içerde tutuyor. Bu yüzden, büyük konuşmacılar gibi bol bol okumalı ki çember, yayılarak ve yüzeysel kelime dağarcığını güçlendirerek genişlemeye devam etsin.

5. Cümleler, kelimeler akıcı ve belagatli kalıplara uyduğunda kulağa ifade olarak güçlü gelir.

Tsar’a göre eğer kelimeleri çaba harcamadan etkili ve yapıcı yollarla birleştirmek istiyorsak, konuşma organlarımız olan ağız, diş, dil ve çeneyi güzel cümleleri söylemeye alıştırmamız gerekiyor.

6. Sınırlılık itirafı, sıklıkla ifade gücü en yüksek yanıttır.

Tsar; sınırlılığı fark edip içselleştirmenin bazıları için on yılları aldığını savunuyor. Ayrıca “Eğer sınırları[mızı] kabullenebilir ve onlarla açıkça dürüst olabilirse[k], öz güvenin çoğu insanın asla sahip olamadığı kurşun geçirmez bir seviyesinin kilidini açar[ız].” iddiasında.

Bu son kuralla birlikte entelektüel alçak gönüllüğün ifade gücü tesis etmede ve konuşmadaki güvensizlikleri aşmada nasıl etkili olduğunu anlatan Tsar’ın Dil Perhizi için uyguladığı egzersizi de kişisel entelektüel temeli atmada bir adım sayılabilir. Böylelikle serinin son yazısının konusunu da öğrenmiş oluyorsunuz…

Kaynakça:

1. "I learned a system for speaking articulately" Joseph Tsar, uploaded by YouTube, 22 January 2024, https://www.youtube.com/watch?v=aw9-4BnvCQU&t=503s.